Als je buiten de groep valt | dossier: mobbing

Tijdens onze studie HRM hebben wij onderzoek gedaan naar 'mobbing'. Dit was in het kader van een keuzeminor Sociale Psychologie. We hebben dit onderzoek destijds uitgevoerd naar aanleiding van een artikel in het maandblad Psychologie Magazine uit maart 2006. De titel van dit artikel luidt: ”Als je buiten de groep valt”, en gaat over sociale uitsluiting op het werk. Het is al een tijdje terug, maar wij denken dat dit onderwerp nog steeds zeer relevant is. Om deze reden zullen we hier regelmatig tijd en aandacht aan besteden. Uitsluiting op het werk is een veel voorkomend probleem in organisaties, en er wordt weinig aandacht aan geschonken. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 250.000 medewerkers per jaar worden gepest op het werk. Daarnaast blijkt ook dat pesten op het werk het functioneren van een medewerker lange tijd blijft beïnvloeden.

In dit eerste artikel in ons dossier 'mobbing' geven we je een samenvatting van het artikel dat destijds de aanleiding voor ons onderzoek was.

Als je buiten de groep valt
"Een vrouw wil na haar scheiding een nieuw leven beginnen. Ze verhuist met haar kind van de Randstad naar een klein plaatsje. Ze laat hierbij een leuke baan en leuke collega’s achter zich. In haar nieuwe werk kreeg ze de taak om de administratie om te vormen tot secretariaat. Ze wordt totaal genegeerd en voelt zich totaal niet welkom op haar werk. Hierdoor raakt ze erg gestresst en kan ze haar werkzaamheden niet meer optimaal doen. Ze wordt sociaal uitgesloten; dit komt op de werkvloer vaak voor.
Volgens een expert komt het veel voor dat mensen worden buitengesloten door hun collega’s. Het begint er bijna altijd mee dat iemand ‘anders’ is, bijvoorbeeld de randstedeling tussen mensen van het platteland, iemand moet namelijk in de bedrijfscultuur passen. Dit verschijnsel wordt mobbing genoemd.
Slachtoffers van deze uitsluiting gaan vaak gedrag vertonen dat collega’s bevestigt in hun vooroordelen, ze gaan bijvoorbeeld de koffieautomaat vermijden. In deze fase gaat het slachtoffer ook fouten maken in het werk, dit komt doordat mensen die lang onder druk staan zich minder goed concentreren. Op dit moment dringt het vaak pas door bij de leidinggevende dat er iets mis is in de werkverhoudingen.
Ziekteverzuim komt veel voor bij mensen die structureel gepest worden. Helaas zijn bedrijfsartsen daar nog niet alert op. Deze zoeken het meer in te hoge werkdruk. De klachten die veel voorkomen zijn hoofdpijn, RSI en stemproblemen. Deze kunnen allemaal samenhangen met stress. Uit onderzoek blijkt dat sociale pijn ook daadwerkelijk échte pijn is. Volgens veel slachtoffers zijn de daders van het pesten jaloers op hen. Voor die verklaring is echter geen bewijs gevonden. Het kan een manier zijn om de eigen gekwetstheid weg te rationaliseren. Tegelijkertijd zijn er wel aanwijzingen dat mensen die gepest worden hun eigen capaciteiten vaak te hoog inschatten. Daar hebben de meeste groepen een afkeer van. Preventie is eigenlijk de enige echte oplossing. Een goede organisatie maakt duidelijk dat mobbing niet wordt getolereerd."

Uit het artikel kun je opmaken dat de aanleiding voor het probleem kan liggen bij het ‘anders’ zijn van een persoon binnen een organisatie. Hierbij wordt met de term ‘anders’ beslist niet bedoeld ‘abnormaal’. Het kan hier gaan om een heel gewone vrouw tussen allemaal mannen of als in het geval van het artikel een jonger randstedeling tussen oudere vrouwen uit de provincie. Het gaat erom dat de persoon zich niet houdt aan de (on)geschreven regels die in de organisatie gelden. Binnen de overheid bestaat er bijvoorbeeld een cultuur van draagvlak creëren. Als een persoon daar ineens zegt: ‘’Doe niet zo omslachtig, pak het toch zo aan,’’ overtreedt deze de norm. Dan bestaat de mogelijkheid dat de groep zich voor deze persoon sluit. Dit verschijnsel noemt men mobbing.

In een volgend artikel zullen we hier verder op in gaan, wat zijn de eigenschappen van iemand die gepest wordt? Wie zijn de mensen die pesten?
--
door: 3IDN